Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının Hukuki Niteliği

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumu, her ne kadar TCK’nın 51. maddesinde düzenlenen erteleme kurumu ile şartları uygulamada karıştırılsa da, erteleme kurumu ile eş değer tutulması gerekmektedir. Erteleme kurumu ile inceleme konumuzun şartları ve sonuçları her ne kadar birbirinden farklıda olsa, mahkeme tarafından hükmün ertelenmesi söz konusu olduğundan, hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumu bir erteleme kurumudur.

Hüküm, ceza mahkemelerinde, mahkemenin yürüttüğü ceza uyuşmazlığını çözen karardır. Mahkeme, uyuşmazlığı çözen söz konusu kararla, davayı sonlandırır. Bu nedenle hüküm, mahkemenin son kararıdır.

Ceza yargılamasını yöneten mahkeme, sanık hakkında vermiş olduğu hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı ile o sanık hakkında yargılama süreci tamamen bitmiş olmaz. Buradan yola çıkacak olursak, hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı, ceza uyuşmazlığının esastan çözen ve yargılamayı sonlandıran kararlardan değildir. Bu nedenle, bir hükümde değildir.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının hukuki niteliği belli koşullar altında bulunan sanıkları mahkum olmaktan kurtulma olanağı sağladığı için, bu tür sanıklar bakımından bir çeşit ödüllendirme kurumudur.

Cezanın infazı açısından inceleme konumuz, ilk defa suç işlemiş olan şahıslar için önem arz etmektedir. 5271 sayılı Yasada düzenlenen hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumunun şartları sanık tarafından sağlanıyor ise sanığın infazının toplum içerisinde gerçekleştirmesi durumu söz konusu olacaktır.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Hukuki Sonuçları

Ceza yargılamalarında yargılanan sanıklar hakkında, hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı uygulanıp uygulanamayacağı, sanığın onayı alınması halinde 5271 sayılı CMK’da belirtilen şartların söz konusu olması halinde uygulanma durumu söz konusu olacaktır. Sanık hakkında isnat edilen eylemin ispat edilmesi halinde, hükmün açıklanmasının geri bırakılması sanık adına lehe bir durum yaratacaktır. Çünkü sanığın bu kurumdan yararlanması sonucunda, cezaevinde cezasını infaz etmeyecek, cezadan / mahkumiyetten kurtulma durumu söz konusu olacaktır. Bu bakımdan hükmün açıklanmasının geri bırakılması, bir tür erteleme kurumu olup, ceza ve mahkumiyet yönünden, ceza sistemimizde yer alan takdiri indirim, hapis cezasının seçenek yaptırıma çevrilmesi, hapis cezasının ertelenmesi kurumları gibi bir bireyselleştirme kurumudur.

Yargılamayı yürüten mahkemenin sanık hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması yönünde karar vermesi durumunda, belli süreye ve belli koşullara bağlı olarak bu hüküm açıklanmamaktadır. Böylece kurulan hüküm belli bir süre içinde sanık hakkında hukuksal olarak herhangi bir sonuç doğurmamakta yani hukuki bir değer ifade etmemektedir. Bu husus mevzuatta ‘’Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, kurulan hükmün sanık hakkında bir hukuki sonuç doğurmamasını ifade eder.’’ denilmek suretiyle açıkça gösterilmiştir.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumundan yararlananların, denetim süresini iyi halli olarak geçirmesi gerekmektedir. Bu husus ile ilgili ileriki konularımızda ayrıntılı şekilde açıklama yapacağımızı bildirir, denetim süresinin iyi halli olarak geçirenlerin ise yargılamalarının düşürüleceğini belirtmek isteriz. Denetimlilik süresi içerisinde sanıklık sıfatı devam etmekte olup, ortada kesinleşmiş bir mahkumiyet hükmü bulunmadığından, sanık asla hükümlü sayılamaz.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı ile sanık ile ceza arasındaki bağlantı, belli bir süre ve belli koşullarda askıya alınarak kesilmektedir. Denetim süresinin iyi halli olarak geçirilmesi ve kasten yeni bir suç işlenmemesi durumunda ceza davası hakkında düşme kararı verilmekte, devlet ile kişi arasındaki ceza ilişkisi son bulmaktadır. Bunun nedeni ise sanık hakkında mahkumiyet hükmü açıklanmamakta, açıklanması koşullu olarak geri bırakılmaktadır. Diğer bir deyişle ceza davası derdest olup muhakeme sürmektedir.

Son olarak, hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumu, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 231. maddesinde düzenlenmiştir. Madde metninde, hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumunun hangi hallerde ve koşullarda uygulanacağı ve denetimlilik süresi hakkında düzenlemeler kapsamlı şekilde düzenlenmiştir. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı ile mahkeme ceza uyuşmazlığını esastan çözmemekte, davadan elini çekmemekte, diğer bir deyişle muhakemeyi sona erdirmemektedir. O nedenle, Hükmün açıklanmasının geri bırakılması bir son karar olmadığı gibi, hüküm de değildir.

Ceza Hukukundan kaynaklı hususlarla ilgili olarak avukatlık hizmetlerimiz bakımından bilgi almak için iletişim kısmında yer alan bilgilerden bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Bir önceki yazımızda hükmün açıklanmasının geri bırakılması konusunda ayrıltılı değerlendirmemizi inceleyebilirsiniz.